روشهای درمان اوپن بایت
اوپن بایت چیست؟
یکی از متداولترین اختلالات بایت اوپن بایت (open bite) است. اوپن بایت یا باز ماندن دندان های جلویی به وضعیتی گفته میشود که در آن هنگام بسته بودن دهان (بایت) بین دندانهای بالا و پایین فاصله باقی مانده و در واقع تماس فیزیکی بین آنها برقرار نمیشود در حالی که فک بسته است، به طوری که به نظر میرسد هنوز دهان کامل بسته نشده است (شکل بالا). در حالت ایده آل هنگام بسته بودن سطح دندانهای بالایی باید کمی با دندانهای پایینی همپوشانی عمودی داشته باشد. میزان همپوشانی حدود ۲۵% است به این معنی که هنگام بسته بودن فک ۷۵% از سطح دندانهای پایینی و ۱۰۰% سطح دندانهای بالایی دیده میشود (شکل زیر).
شکل- بایت در حالت نرمال (همپوشانی عمودی دندانهای بالا و پایین حدود ۲۵% است)
بایت ارتودنسی
شکل- اوپن بایت (همپوشانی عمودی دندانهای بالا و پایین صفر است)
تمام کودکان در مدت زمانی که دندانهای شیری شان در حال افتادن و دندانهای دائمی در حال بیرون زدن هستند، اوپن بایت جلوی دهان را تجربه میکنند.
چه عواملی باعث اوپن بایت میشوند؟
سه عامل اصلی اوپن بایت عبارتند از مشکلات دندانی، اسکلتی و یا به علت عادات نامناسب دهانی.
عامل ایجاد کننده اوپن بایت تعیین میکند آیا نیازی به درمان وجود دارد یا خیر. گاهی اوقات علت این وضعیت ژنتیکی بوده و مشکلات ساختار اسکلتی در آن دخیل هستند مانند موارد ناشی از رشد بیش از حد دندانهای آسیاب یا استخوان فک که باعث جلو زدن دندانها میشود. به این وضعیت اوپن بایت اسکلتی گفته میشود که متداولترین نوع اوپن بایت است.
یکی دیگر از انواع اوپن بایت، اوپن بایت ساده نام دارد که در اثر دندان بندی مختلط کودک ( وجود همزمان برخی دندانهای شیری و برخی دندانهای دائمی در دهان) به وجود میآید.
همچنین اوپن بایت ممکن است براثر عادات دهانی نامناسب مانند موارد زیر اتفاق بیفتد:
- مکیدن لب پایین
- مکیدن انگشت – عادت مکیدن انگشت در نوزادان یک غریزه طبیعی است به صورتی که کودک در دوران نوزادی با این کار خود را آرام میکند. تحقیقات نشان داده اند زمان ایدهآل ترک عادت مکیدن انگشت، سه تا چهار سالگی است. بسیاری از متخصصان دندانپزشکی اطفال معتقدند مکیدن انگشت میتواند موقعیت بایت دهان کودک را تغییر دهد اما این اتفاق برگشت پذیر بوده و با تغییر در این عادت و ترک مکیدن انگشت پیش از آغاز رویش دندانهای دائمی که از حدود پنج تا شش سالگی شروع میشود، میتوان اوپن بایت را اصلاح نمود. اما اگر مکیدن انگشت پس این سن ادامه پیدا کند، اصلاح اوپن بایت مستلزم درمان ارتودنسی میباشد.
- فشار زبان – “فشار زبان” الگوی غیر طبیعی بلع است که در آن فرد در هنگام بلعیدن زبان خود را به جای این که به سقف دهان فشار دهد، به دندانهای جلویی میفشارد. الگوی بلع فشار زبان در دوران نوزادی امری طبیعی است اما با بزرگ شدن کودک باید الگوی بلع تغییر نماید. همچنین ممکن است فرد در هنگام صحبت کردن و یا حتی استراحت، زبان خود را به دندانهای جلویی فشار دهد. این وضعیت باعث جلو زدگی دندانها و اوپن بایت میشود.
- جلو بودن زبان – در صورتی که زبان در هنگام استراحت بیش از حد جلو قرار داشته باشد و به دندانهای جلویی نیرو وارد کند، به مرور زمان باعث اوپن بایت میشود. تنفس از راه دهان میتواند باعث جلوتر بودن زبان در دهان شود.
در صورتی که اوپن بایت در اثر مؤلفههای اسکلتی یا عادات نامناسب دهانی طولانی مدت ایجاد نشده باشد، گاهی اوقات ممکن است با بزرگ شدن کودک خود اصلاح شود. اصطلاح خود به خودی اوپن بایت در ۸۰% موارد اوپن بایت در کودکانی که هنوز دندان طبیعی مختلط دارند، اتفاق میافتد.
از کجا بدانیم اوپن بایت کودک خود به خود اصلاح میشود؟
برای تشخیص این موضوع باید ارتودنتیست در سن هفت سالگی دهان کودک را معاینه نماید. اکیداً توصیه میشود کودک را در هفت سالگی به ارتودنتیست نشان دهید چرا که علاوه بر اوپن بایت بسیاری از مشکلات دیگر که در آینده نیازمند درمان ارتودنسی هستند، قابل پیشگیری خواهند بود. علت این است که در این زمان هنوز کودک در حال رشد بوده و بهترین زمان برای ارزیابی و مشخص کردن وجود فضای کافی برای بیرون زدن تمام دندانهای دائمی در دهان است. گاهی اوقات ممکن است ارتودنتیست درمانی را توصیه نکند اما نظارت دوره ای بر وضعیت رشد دندانها و فک را لازم بداند تا در صورت بروز مشکل مداخله زود هنگام و پیشگیرانه صورت بگیرد. به این ترتیب ارتودنتیست میتواند مشخص کند آیا اوپن بایت خود اصلاح شونده است یا خیر.
عوارض اوپن بایت چیست؟
کودکانی که اوپن بایت آنها خود به خود اصلاح نمیشود، احتمالاً نیاز به مداخله ارتودنسی خواهد داشت. در غیر این صورت دندانهای عقبی ممکن است سریع تر از حد طبیعی ساییده شده و از بین بروند چرا که به علت عدم تماس دندانها در جلوی دهان، دندانهای عقبی بیش از حد با هم تماس داشته و ساییده میشوند.
همچنین ممکن است عملکرد جویدن برای کودک دردناک شود.
گاهی اوقات تکلم تحت تأثیر قرار گرفته و دچار اشکال میشود.
در بسیاری از موارد بسته به شدت اوپن بایت، جلوگیری از بیرون ریختن مایعات یا غذا در حین جویدن و بلعیدن غذا دشوار یا حتی غیر ممکن میشود و برای جلوگیری از این اتفاق فرد باید از زبان خود برای پوشاندن فاصله بین دندانهای بالایی و پایینی و جلوگیری از بیرون ریختن غذا استفاده کند. این کار خود مشکل اوپن بایت را تشدید مینماید.
روشهای درمان اوپن بایت با ارتودنسی چیست؟
نحوه درمان اوپن بایت بستگی به فاکتورهای مختلفی دارد. به طور کلی متداولتر روشهای اوپن بایت عبارتند از:
سیم قرقره دار – با استفاده از یک وسیله ارتودنسی حاوی قرقره کوچک که به آن سیم قرقره دار گفته میشود، جلوی فشار زبان به دندانهای جلویی گرفته میشود. قرقره کوچک پلاستیکی این وسیله در پشت دندانهای جلویی قرار میگیرد. سیم قرقره دار با استفاده از بند فلزی و نگین براکت به دندانهای آسیاب بزرگ متصل میشود. همچنین وجود این قرقره در جلوی دهان به تقویت عضلات زبان کمک کرده و باعث حفظ زبان در موقعیت مناسب در دهان میشود (شکل بالا). گاهی به جای قرقره از یک مهره یا دکمه پلاستیکی ثابت استفاده میشود.
هدگیر – هدگیر یک وسیله ارتودنسی است که تسمه یا بند آن پشت سر قرار میگیرد تا رشد فک و دندانها را هدایت نماید و همراستا شدن فکها کمک کند. هدگیر از جلو به فک بالا متصل شده و از پشت بند آن پشت سر قرار میگیرد (شکل بالا).
پلاک بایت (بلوک بایت) – پلاک بایت یک پلاک پلاستیکی است که بر روی دندانهای آسیاب بزرگ قرار میگیرد تا به تنظیم و حرکت دادن دندانهای عقبی برای اصلاح بایت کمک نماید (شکل بالا).
هدگیر معکوس – این وسیله ارتودنسی به کنترل رشد بخش پایینی صورت کمک کند. این کار با جلوگیری از عقب ماندن رشد چانه صورت گیرد (شکل بالا).
لنگر موقتی ارتودنسی – در این موارد لنگر موقتی برای ایجاد حرکت در دندانهای عقبی فک بالا استفاده میشود تا فک پایین حول لولای خود بچرخد. هنگامی که فک پایین میچرخد، همپوشانی عمودی دندانهای جلو با دندانهای پایین اتفاق میافتد. این رویکرد باثباتترین روش اصلاح فعال اوپن بایت جلوی دهان است.
جراحی فک – با عمل جراحی میتوان اوپن بایت را اصلاح نمود. این روش برای بیماران بزرگسال که اوپن بایت شدید دارند و یا کودکانی که رشد فک آنها تمام شده است، انجام میشود. در جراحی فک جراح فک بالا را در موقعیت جدید قرار داده و به کمک پیچ و پلیت آن را در جای خود تثبیت مینماید.
وسیله های ارتودنسی مانند سیم قرقره دار، هدگیر، هدگیر معکوس و پلاک بایت گزینه های بسیار خوبی برای اصلاح اوپن بایت در شرایطی که کودک هنوز در سن رشد قرار دارد، هستند. این وسیله های ارتودنسی کنترل و هدایت رشد را میسر میسازند.
درمانهای مکمل اوپن بایت در ارتودنسی
در صورتی که اوپن بایت کودک در نتیجه عادات دهانی نامناسب ایجاد شده باشد، باید با متخصصان سلامت همکاری کنید تا بتوانید عادات نامناسب کودکان را برای همیشه کنار بگذارید تا پس از اصلاح اوپن بایت، دوباره مشکلات ارتودنسی برای او ایجاد نشود. برای مثال گفتار درمانی و درمان فانکشنال ممکن است برای اصلاح فشار زبان لازم باشد.
اگر کودک انگشت خود را میمکد، ممکن است نیاز به نصب وسیله ثابت در دهان او وجود داشته باشد تا بتوان عادت او را ترک کرد.
منبع مقاله :